Κοινωνική απόσταση και δημοκρατία

του Ραπανάκη Σπύρου

Όσο περνά ο καιρός και “γνωριζόμαστε” καλύτερα με τον Covid-19, οι σκέψεις, οι προβληματισμοί, οι φόβοι μεταβάλλονται. Τώρα ξέρουμε πάνω-κάτω πώς να προστατευτούμε. Η γνώση και η επιστημονική τεκμηρίωση υπάρχουν.

Φωτογραφία: Άγγελος Καλοδούκας

Έχουμε επίσης μια σχετικά πλήρη εικόνα για το πώς αυτός ο ιός κινείται, πώς προσβάλλει την κοινότητα, πόσο διάστημα χρειάζεται για να κάνει τον κύκλο του. Μια διαδρομή που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μοιραία. Σίγουρα όχι για την πλειονότητα, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε με την έως τώρα εξέλιξη της πανδημίας στον κόσμο.

Όσο η επιστημονική κοινότητα αναζητεί το εμβόλιο -με τους οικονομικούς ανταγωνισμούς που αυτό συνεπάγεται στη ζούγκλα του καπιταλισμού- είναι δεδομένο πως η ζωή μας δεν θα επιστρέψει στην κανονικότητα. Ήδη υπάρχουν εκτιμήσεις πως οι κανόνες της “κοινωνικής απόστασης” ενδέχεται να κρατήσουν για χρόνια. “Πρέπει να ξεχάσουμε τις χειραψίες” ακούμε συχνά. Μια έκφραση ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός βιοπολιτικού πειράματος που εξελίσσεται. Όχι ως θεωρία συνωμοσίας, αλλά ως μια δεδομένη πραγματικότητα.

Πότε άλλωστε ξανά ο σύγχρονος δυτικός κόσμος μπήκε σε καραντίνα κατ' αυτόν τον τρόπο; Ίσως μόνο με την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου να υπήρξε αντίστοιχο “πάγωμα” όλων των πτυχών των οικονομικών, των κοινωνικών και των πολιτικών δραστηριοτήτων.

Είναι δεδομένο πως η οικονομία θα επιχειρηθεί να βγει το συντομότερο από την καραντίνα. Με τη συνεπαγόμενη φυσικά ύφεση και μια νέα κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο. Το ερώτημα είναι: πότε θα βγει η κοινωνία; Ακόμα καλύτερα, πότε θα επιτραπεί να υπάρξουν κοινωνικές σχέσεις και ελευθερίες όπως τις γνωρίζαμε;

Η οικονομία θα δοκιμαστεί. Ήδη συμβαίνει. Το ίδιο όμως ισχύει για τη δημοκρατία. Και ξέρουμε καλά πως οι οικονομίες πάντα “διασώζονται”. Για τις δημοκρατίες και τις ελευθερίες οι κυρίαρχες τάξεις μπορούν να κάνουν αρκετές εκπτώσεις για το γενικό καλό. Ο φόβος είναι το παλιό, δοκιμασμένο και επιτυχημένο εργαλείο. Κάποιοι δεν περίμεναν καν την επόμενη μέρα. Δείτε την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Αυστρία κ.λπ.

Ο φόβος είναι η ιδανική και βασική προϋπόθεση για τον αυταρχισμό. Σήμερα είναι ο υπαρκτός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Αύριο μπορεί να είναι μια σκηνοθετημένη απειλή περί “εισβολής” ή περί “διατάραξης της δημόσιας ειρήνης”. Το ερώτημα για την επόμενη ημέρα δεν είναι μόνο αν θα δουλεύουμε και με τι μισθό, αλλά αν θα μπορούμε να το διεκδικήσουμε συλλογικά.

Μένει να φανεί κατά πόσο η δημοκρατική λειτουργία μπορεί να αποκατασταθεί στην ουσία της. Εάν μπορούν να επανέλθουν έννοιες όπως η ελευθερία στη μετακίνηση, στην έκφραση, στο συνέρχεσθαι. Και, κυρίως, με πόση ευκολία στο μέλλον θα μπαίνουν στον πάγο με πρόσχημα την εκάστοτε απειλή. Υπαρκτή ή όχι.

αυγή,left.gr